Oh my goood, er is een nieuwe trend op TikTok: deinfluencing! Het is een reactie op de influencers die sinds jaar en dag proberen om consumenten te verleiden tot de aankoop van dure kleding, gadgets en vooral cosmetica. Deinfluencers spreken zich juist kritisch uit over de kwaliteit en de prijs van gehypete producten en adviseren vaak goedkopere alternatieven (dupes), wat natuurlijk eigenlijk ook weer een vorm van influencen is. Het grote verschil is wel dat de deinfluencers voor zover bekend niet voor hun aanbevelingen worden betaald, maar dat kan een kwestie van tijd zijn.
Natuurlijk is het niet vreemd dat mensen op een open medium als TikTok soms kritiek geven op producten, maar sinds begin dit jaar is er een ware hausse aan berichten met de hashtag #deinfluencing. Tientallen miljoenen zijn er inmiddels al gepost. Vaak beginnen de filmpjes met de mededeling dat de persoon in kwestie ‘dol is op deze nieuwe deinfluencingtrend’, waarna er met aanstekelijk enthousiasme een product tot op de grond wordt afgebrand. Meestal gaat het daarbij om producten die eerder juist fanatiek, en soms zelfs door dezelfde persoon, werden gehypet. Nederland loopt wat achter op de trend, maar ik vond toch al een filmpje van een bekeerde Nederlandstalige influencer met een fles dure shampoo die haar volgens eigen zeggen de ergste roos en het ergste eczeem van haar leven had bezorgd.
Het influencen nam op TikTok groteske proporties aan. De filmpjes namen niet alleen in aantal toe, ze werden ook steeds agressiever. De opkomst van een tegenbeweging is dan ook niet meer dan logisch. En helemaal in overeenstemming met de aard van TikTok is ook die tegenreactie weer heel divers. Er zijn deskundigen die de claims van dure cosmeticafabrikanten doorprikken, winkelmedewerkers die onthullen welke producten het meest worden teruggebracht door teleurgestelde klanten, en girls next door die vertellen dat shampoo van de supermarkt toch ook echt werkt. Maar de best bekeken deinfluencingfilmpjes worden toch gemaakt door vrouwen met een overduidelijke influenceruitstraling.
Ook op #booktok, het boekenhoekje van TikTok, is deinfluencing hot and happening. BookTokkers bekritiseren soms de kwaliteit van boeken, maar het gaat toch vooral om de (hoge) prijzen. Ze raden hun volgers dan ook aan om boeken voortaan tweedehands te kopen, om ze via een e-reader te lezen, of, jawel, om een bibliotheekkaart te kopen. Er breken mooie tijden aan.
Deze bijdrage komt uit de papieren IP #2-2023