Om te illustreren hoe slecht kinderen vaak toegerust zijn om internet te gebruiken vertelde Hanna Jochmann tijdens de Vogin IP-lezing op 3 maart in de OBA dat ze vaak hele vragen in Google invoeren. Even later spoorde de Amerikaanse zoekgoeroe Ran Hock ons juist aan om veel vaker dit soort vormen van natuurlijke taal te gebruiken bij zoekacties.

Huh?

Natuurlijk hebben ze alle twee op hun eigen manier gelijk. Jochmann toont hiermee aan dat kinderen Google niet zien als een zoekmachine, maar als een vraag-en-antwoordapparaat, waardoor ze geen optimale zoekopdrachten geven. En Ran Hock is enthousiast over de vooruitgang in Natural Language Programming (NLP), waardoor spreektaal steeds beter te interpreteren is door zoekmachines.

Hoe komt het dan dat er toch een vreemde tegenstelling in lijkt te zitten?

Het antwoord is simpel. Het stellen van vragen aan een Google duidt op onvermogen of een gebrek aan kennis van de mens (en echt niet alleen de schoolgaande mens) , terwijl de eigenschap om in spreektaal gestelde vragen te beantwoorden een kwaliteit is van de zoekmachine (en echt niet alleen Google). Als je er met een zonnige blik naar kijkt zou je kunnen zeggen dat het gebrek van de één wordt opgeheven door het vermogen van de ander. Maar is dat ook zo? Zonder mezelf als een Somberman te willen afschilderen, denk ik dat daar wel wat aan af te dingen valt.

Uit allerlei onderzoeken blijkt dat veel mensen geen onderscheid maken tussen feit en mening.’Als het op het internet staat zal het wel waar zijn.’ Peter Burger vertelde in zijn lezing dat journalisten zich vaak wel bewust zijn van het nut van factchecking, maar dat dat uiteindelijk veel te weinig gebeurt. Als de serieuze pers dat al niet doet, is het nauwelijks verwonderlijk dat ´gewone´ mensen blind varen op wat zij via internet tot zich nemen.
Er zit een niet eens zo subtiel verschil tussen de zoekopdracht
`Donald Trump´ AND Racist
en
`Is Donald Trump een racist?´
In het eerste geval is de opdracht ondubbelzinnig: geef resultaten met daarin ‘Donald Trump’ en Racist. Ik het tweede geval wordt minimaal de suggestie gewekt dat de zoekmachine met het (juiste) antwoord op de vraag komt en dan is het bovenste zoekresultaat bepalend, als we uitgaan van hoe mensen doorgaans hun zoekresultaten beoordelen.

Over dit soort zaken mag ik graag wat mijmeren, overigens zonder dat het mijn leven vergalt, en ik was dan ook geïntrigeerd door de titel van Ran Hocks verhaal: “Brave new search world”. Ik dacht dat hij daarmee verwees naar Aldous Huxley’s Brave New World, waarin hij een totalitaire, technologische samenleving beschrijft, een maatschappij die wordt geleid en gemanipuleerd door een kleine bovenklasse die de kennis beheert.

Met dat in het achterhoofd verwachte ik een verhaal van Hock over de nieuwste technologische inzichten met daarbij de nodige kanttekeningen. Maar van dat laatste was weinig te merken, waardoor het voor de Huxley-lezers leek of hij die wereld wel zag zitten. En ook het verhaal van de andere keynote speaker Pieter Cobelens, Generaal-Majoor B.D. en voormalig hoofd van de MIVD, ging in die richting. Zijn betoog ging over de noodzaak van hooggeschoolde informatieprofessionals die optimaal gebruik moeten maken van de nieuwste technieken (ik refereer nog maar even aan de kleine bovenklasse die de kennis beheert). En passant vertelde hij ons dat we rustig onze informatie op het internet kunnen achterlaten. Als je het maar versleutelt. En de overheid zorgt er wel voor dat er verder niets mee gebeurt.

Wat is dat toch met die door technologie, landsbelang of anderszins gedreven mensen die zo opgaan in hun fascinatie dat ze de doorsnee internetgebruiker, bewust of onbewust, veronachtzamen?

Het merendeel van de bezoekers aan de Vogin IP-lezing is verbonden aan een bibliotheek. Ze zijn er bij gebaat als hun klanten beschikken over de kritische vaardigheden om de informatie te vinden waar ze echt behoefte aan hebben. Voor het merendeel van de internetgebruikers is niet zoeken het probleem, maar vinden. Ik heb in de OBA allerlei interessante verhalen gehoord over de nieuwste technologische ontwikkelingen, over een veilig internet voor kinderen, professionele factchecking, social media tools en nog veel meer, maar het verhaal over hoe we er voor kunnen zorgen dat onze klanten kritische vinders worden heb ik ook hier weer gemist.

‘Zoeken en vinden’ was het thema van de Vogin IP-dag. Het zou mooi zijn als dat volgend jaar ‘Zoeken, vinden en er iets van vinden’ is. Oh ja, en over die ijsberen: als je zoekt op ‘Wist je dat ijsberen linkspotig zijn?’ vind je weliswaar een paar honderd hits, maar wie even kritisch verder zoekt , komt erachter dat dat pure onzin is.