Door Rob Feenstra

Ik geef het toe, overlijdensbeleid is geen vrolijk stemmend woord. Ik kwam het tegen bij het lezen van een artikel in het Nederlands Juristenblad over de status van digitale data na het overlijden van de eigenaar. Er zijn op dat gebied veel vragen en onduidelijkheden. Wie ‘erft’ die data, of anders gezegd, wie moet er toegang toe krijgen? Moet de eigenaar daar bij leven expliciet iets over vastleggen of hebben nabestaanden er zonder meer recht op? Wat gebeurt er met je accounts wanneer je overlijdt? 

Wie antwoord wil krijgen op dit soort vragen, belandt al snel in een wirwar aan gebruiksvoorwaarden en juridische regels, die per land vaak ook nog verschillen. Er zijn allerlei oorzaken voor aan te wijzen, maar het heeft ook zeker te maken met een vrij algemeen gevoel van tegenzin om ons hiermee bezig te houden. Je kent misschien de onaangename ervaring wanneer je op Facebook ziet dat een overleden vriend wordt gefeliciteerd met zijn verjaardag, soms vergezeld van een pijnlijke toevoeging als ‘tijd niet gezien’ of ‘we moeten weer eens afspreken’. Zoiets wil je je nabestaanden toch niet aandoen? Je kunt heel eenvoudig instellen dat je account na je dood wordt verwijderd of dat het een herdenkingsstatus krijgt. Toch heb ik het niet gedaan, en een kleine rondgang langs een aantal familieleden en collega’s leerde me dat ik lang niet de enige ben. 

En wat moet er bijvoorbeeld met je mailbox gebeuren als je er niet meer bent? Het is misschien een vervelend idee dat al die content voor eeuwig ongelezen blijft, maar het is ook heel goed mogelijk dat je het onprettig vindt wanneer nabestaanden in je privémail struinen. Alles is eenvoudig te regelen, bijvoorbeeld via een notaris of, nog veel eenvoudiger, via tal van digitale diensten (ik vond er een met het lugubere lokkertje ‘probeer 30 dagen GRATIS’). Toch doen maar weinig mensen het.

Er is, kortom, niet alleen voor wetgevers en grote bedrijven nog werk aan de winkel op het gebied van overlijdensbeleid, maar ook voor ieder van ons.

Rob Feenstra is projectleider/consultant bij de Universitaire Bibliotheken Leiden; heeft als aandachtsgebieden bibliotheeksystemen en de digitale bibliotheek.

Deze bijdrage komt uit de papieren IP #4-2022.