Tijdens de jaarlijkse Open Repositories Conference worden de gebruikers en ontwikkelaars van open source digitale repository platforms wereldwijd samengebracht. De repositories worden voornamelijk gebruikt voor het bewaren, beheren en beschikbaar stellen van wetenschappelijke publicaties en gedigitaliseerd of digital born erfgoed. Dit kunnen instellingen zijn voor hoger onderwijs, maar ook overheid, bibliotheken, archieven en musea. Omdat we bij de UBL momenteel druk bezig zijn met het inrichten van een platform voor digitale bijzondere collecties, Digital Collections genoemd, is het voor ons extra belangrijk om hierbij aanwezig te zijn. Niet alleen om op de hoogte te blijven van wat er speelt, maar ook om te vertellen waar wij zelf staan. De conferentie wordt jaarlijks op een ander continent georganiseerd. Vorig jaar bezochten Laurents en ik de conferentie voor het eerst in Dublin. Dat was dus nog redelijk dicht bij huis. Maar dit keer reisden we naar de andere kant van de wereld, de 2017 editie was namelijk in Brisbane, Australië. Wij waren niet de enigen die ver hadden moeten reizen, want er waren 320 bezoekers uit 29 verschillende landen. Ook bijzonder: meer dan de helft presenteerde een paper of poster, of zat in een panel.
We arriveerden in de nacht van zondag op maandag en hoewel het in Brisbane momenteel winter is, was het naar onze maatstaven heerlijk weer. Dat hielp wel bij het verjagen van de jetlag. Maandag waren er nog geen sessies georganiseerd, maar konden we deelnemen aan een rondleiding langs diverse bibliotheekvestigingen van de University of Queensland, Queensland University of Technology, en Griffith University. Ik zag vooral veel experimenten met verschillende typen werkplekken en samenwerkruimtes, zowel binnen als buiten. Gedeelde ervaring: het is overal en altijd druk. En belangrijkste tip: zorg voor flexibele ruimtes en meubels op wielen die je makkelijk kunt verplaatsen, want de studenten zullen je voorzieningen zeker anders gaan gebruiken dan jij had bedacht.
Hoogtepunt was de recent verbouwde rechtenbibliotheek, oorspronkelijk een gebouw uit de jaren 30. Hier geen glas, metaal of heldere kleuren. De architect had bewust gekozen voor een sfeer die ergens lag tussen een herensociëteit uit de 19de eeuw en een Brits universiteitscollege. Een gebouw met een chique en tegelijk moderne uitstraling, met ruimtes die uitnodigden tot studeren. Het hele gebouw was 24/7 geopend, zonder dat dit problemen veroorzaakte. Blijkbaar is het zo dat wanneer je echt iets moois bouwt voor je studenten, ze ook bereid zijn om er zorgvuldig mee om te gaan. Omdat de studenten die deze week komen zeker nieuw zullen zijn stonden er drie behulpzame studenten bij de ingang met borden met “ask us” erop: zij helpen je op weg, wijzen de weg etc. Ook opvallend: er zijn overal waterpunten, en oplaadpunten voor laptops en telefoons.
Dinsdag stond in het teken van de pre-conference workshops. Het was Laurents gelukt om er zelfs aan twee mee te kunnen doen: in de ochtend Design thinking for open science innovation een methode waarmee aan verandering in organisaties vorm kan worden gegeven. In Noorwegen wordt deze methodiek door verschillende bibliotheken al volop gebruikt. Voorafgaand was de vraag gesteld om een complex vraagstuk aan te dragen. Bij datamanagement is een van de uitdagingen waar we voor staan op welke wijze gebruik gemaakt kan worden van commerciële dienstverleners zonder dat we de controle over de wetenschappelijke data verliezen, en zodoende niet terecht komen in eenzelfde situatie als het geval is met wetenschappelijke publicaties. Er is behoefte aan zogenaamde ‘rules of engagement’, d.w.z. regels waaraan commerciële partijen zich committeren zodat data voor wetenschappelijk onderzoek toegankelijk en bruikbaar blijven. Uit de inzendingen waren twee complexe vragen geselecteerd die door 5 groepen tijdens de workshop met behulp van Design Thinking methodieken werden aangepakt. De vraag van Laurents was er een van. Na een korte introductie over wat design thinking inhoudt (“Generally referred to as applying a designers’s sensibility and methods to problem solving, no matter what the problem is” (Lockwood, 2009)) werd er aan de hand van twee methodieken aan het werk gegaan. De eerste methodiek bestond uit het goed omschrijven van de vraagstelling met behulp van de stappen problem statement – participants – target users – scope – constraints – systems en goals. Vervolgens werden de drie belangrijkste elementen benoemd die cruciaal zijn voor een oplossing. Deze werden gevisualiseerd met afbeeldingen afkomstig uit papieren tijdschriften. De groep loste de vraagstelling niet op, maar de gestructureerde aanpak leidde wel snel tot inzicht over hoe de vraagstelling benaderd dient te worden.
In de middag vond workshop Hyku: Hydra in a box plaats, open source repository software voor instellingen die niet over een bataljon ontwikkelaars beschikken, maar toch van een flexibel repository systeem gebruik willen maken. Er zitten allerlei interessante API’s bij, zoals voor gebruik van IIIF, maar helaas is het nog (lang) niet af. Dit is overigens exemplarisch voor de stand van zaken voor veel open repository-systemen. Men worstelt om bij blijven. Dit bleek ook tijdens de update van de Islandora community. Hier wordt gewerkt aan de ontwikkeling van Islandora CLAW, waaraan tijdens Islandora Camp in Delft ook uitgebreid aandacht was besteed. Ook hier duurt het nog heel lang voordat er iets wordt opgeleverd waar instellingen mee aan de slag kunnen. En ondertussen moet er ook nog tijd, energie en aandacht worden besteed aan de “gewone” Islandora, want voor je het weet loop je hiermee weer hopeloos achter. Verder was er onder meer een presentatie door het repository-team van de Chinese University in Hong Kong. Zij gaan dit jaar nog over op Alma, en blijken te worstelen met de beschrijfregels voor Chinees en de synchronisatie met Islandora. Typisch een onderwerp waarin we samen op kunnen trekken. Zij beschikken over een vergelijkbaar (klein) team als wij in Leiden, en werken aan een repository van vergelijkbare omvang. Een hele geschikte partner om mee samen te werken dus en er zijn inmiddels al heel wat emails uitgewisseld met collega’s Jeff Liu en Louisa Lam. Hopelijk kunnen zij ons op hun beurt helpen om het inladen van de scans te versnellen, want zij hebben er inmiddels al meer dan 1 miljoen in zitten!
IIIF Workshop
De workshop die rondom IIIF was georganiseerd was voor natuurlijk niet helemaal nieuw meer (zie eerdere blogs hierover van Lucas van Schaik), maar toch de moeite waard om een keer heel uitgebreid uitgelegd te krijgen hoe IIIF in elkaar zit, en hoe de verschillende API’s werken. Erg leuk was dat we allerlei opdrachten kregen aan de hand waarvan de theorie telkens werd toegelicht. Ik kon daardoor voor het eerst zeggen dat ik het (echt!) snapte. Naast de standaard Image en Presentation API wordt er ook gewerkt aan de verdere ontwikkeling van Fulltext zoeken en Authenticatie. De laatste is vooral van belang om afbeeldingen te kunnen delen waar toegangsrestricties op zitten. Dat is niet alleen voor digitaal erfgoed van belang, onderdeel van de middag was ook een korte demonstratie van de werking van deze API voor publicaties in DSpace.
En verder hebben we ons vergaapt aan de prachtige faciliteiten van Queens University Faculty of Technology. Zo beschikte men over een enorm scherm voor presentaties en visualisaties (ook de posters werden hiermee gepresenteerd), en er waren overal aangename werkplekken en samenwerkruimtes in verschillende vormen en maten. De campus lag heerlijk in het groen, aan de botanische tuin met bloeiende planten en exotische vogels. En we troffen zelfs een half-ondergronds Olympisch zwembad aan tussen de collegezalen. Jaloersmakend inderdaad….
De keynote op woensdag werd gegeven door Timoty Gowers, niet alleen bekend als wiskundige, maar ook actief in de open access beweging. Gowers verhaal genaamd Perverse incentives. How the reward structures of academia are getying in the way of scholalry communication and good science was vooral een persoonlijke schets over de ontwikkelingen in zijn eigen vakgebied op het gebied van open science (met name ArXiv.org en MathOverflow). Niet heel spannend of vernieuwend, wel plezierig om naar te luisteren.
Tijdens het bijwonen van de panel sessie van de Confederation of Open Access Repositories COAR Next Generation Repositories: Results and Recommendations kreeg je een helder overzicht gepresenteerd van de uitdagingen waar instellingen die een repository beheren mee te maken hebben.
Belangrijkste doel voor de toekomst is het creëren van repositories die interoperabel zijn, waarop vervolgens allerlei andere diensten kunnen worden gebouwd, zoals notificaties, global sign-on etc. Dit lijkt voor de hand liggend, maar is voor instellingen met kleine budgetten een grote uitdaging. Hiertegenover staan bovendien de commerciële partijen, waar de budgetten groot zijn en men dus consequent voorop loopt, en niet per se belang hierbij hebben. Om die reden worden de ontwikkelingen door gebruikers dan ook niet direct als een innovatie beschouwd, maar eerder als een noodzakelijkheid. Dit werd nog eens bevestigd door het verhaal van Chris Bourg, bibliothecaris van MIT. Waar COAR de internationale visie op repositories laat zien, toont Bourg in de Task Force on the Future of Libraries Preliminary Report de lokale visie.
Wat was er verder zoal te zien tijdens de reguliere sessies? In de sessie Discovery & Visualisation liet Tomasz Neugebauer aan de hand van e-Artexte, een repository voor contemporaine kunst, zien hoe netwerk visualisaties “serendipity discovery” kunnen stimuleren. Aan de hand van de metadata krijg je bijvoorbeeld een goed beeld van welke kunstenaars en curatoren met elkaar samenwerken. Een groep ontwikkelaars van CORE (een aggregator voor open access publicaties) ging dieper in op de zin en onzin van aanbevelingen in het repository. Het was grappig om te zien dat onderzoekers aanbevelingen niet altijd waardeerden, bijvoorbeeld omdat ze van een concurrent kwamen. Om deze reden hadden ze een knopje toegevoegd, waarmee onderzoekers konden aangeven dat de aanbeveling niet relevant was. Erg interessant in relatie tot digitale bijzondere collecties vond ik de presentatie van Northeastern University: Using WordPress to Contextualize and Publish Digital Repository Content. Hun Digital Scholarship Group werd (net als wij) steeds vaker geconfronteerd met de wens van onderzoekers om de resultaten van hun onderzoek via een webpresentatie te delen met de buitenwereld. Hiervoor ontwikkelden zij een gebruiksvriendelijke Exhibit Toolkit gebaseerd op WordPress. Deze plugin is gebouwd op het eigen Fedora/Hydra repository en werkt ook ook op DPLA. Ook de image API van IIIF is geïntegreerd. Onderzoekers kunnen hieruit objecten selecteren en zo heel eenvoudig webtentoonstellingen maken, terwijl tegelijk het duurzame beheer van de objecten kan worden gegarandeerd.
Wat duidelijk werd tijdens de conferentie, met name de sessie Managing images is dat veel repositories zich bezighouden met de integratie van IIIF, maar dat in veel gevallen alleen de image API wordt gebruikt, en/of dat alles buiten het repository is gehouden.
Scans vergelijken in het Sinai Palimpsest Project
Het is vooral nog een kwestie van experimenteren, net als bij ons in Leiden. Een erg mooi voorbeeld hiervan is het Sinai Palimpsests Project, een onderzoeks- en onderwijs omgeving voor 100 palimpsest handschriften uit de bibliotheek van het Sint-Catharinaklooster op het schiereiland Sinaï in Egypte. Met behulp van het IIIF framework en de Mirador viewer is een onderzoeksomgeving ingericht voor de bestudering van het materiaal. Ze hebben hiervoor van elk fragment meerdere soorten scans gemaakt, waaronder met multispectrum imaging. Vervolgens kun je verschillende versies met elkaar vergelijken. Er zijn ook allerlei handige tools toegevoegd, waaronder een meeschalende centimeter.
In de sessie over Innovations in open science werd de interessantste paper gegeven door Heli Kautonen van de National Library of Finland. Zij was eveneens verantwoordelijk voor de Design Thinking for Open Innovation workshop op dinsdag. Zij heeft de design principes toegepast op het inrichten van de access restricties in Finna, de Finse digitale bibliotheek. Basis vormt de identificatie van de gebruiker en het ultieme doel, en het vaststellen van de design principes voor de betreffende case. Een van de resultaten is dat in de facetten een specifieke vorm van access kan worden gekozen (bijvoorbeeld helemaal open, of alleen na inlog): zie links de facetten van de zoekterm “trial”: https://www.finna.fi/Search/Results?lookfor=trial&type=AllFields&limit=20&sort=
Op donderdagmiddag waren wij zelf aan de beurt en gaf ik onze presentatie over modellen voor samenwerking tussen het CDS en I&P. De presentatie maakte deel uit van de sessie Cultural heritage. Walters Art Gallery is een van de voorlopers op het gebied van open access van digitaal erfgoed. Bij zijn overstap van de Walters naar de University of Pennsylvania nam William Noel ook dit gedachtengoed met zich mee. Resultaat is de OPenn filosofie, zoals spreker Doug Emery vertelde in zijn paper. De bibliotheek beschikt op dit moment nog niet over een fancy infrastructuur en discovery interface (hier wordt wel aan gewerkt- een Fedora/Samvera omgeving). Wat ze doen is eenvoudigweg de mappenstructuur zichtbaar maken, en toegang geven tot alle files, dus ook de TIF archiefkopieën. Ook kunnen gebruikers (zowel mens als machine) CSV files met metadata downloaden. Simpel en goedkoop dus. Jammer genoeg kunnen ze ook geen goede statistieken genereren, want ik zou heel graag willen weten wie de gebruikers zijn, wat ze downloaden en welk percentage de OPenn op de hoogte stelt van gebruik van de files voor publicaties. In elk geval een voorbeeld dat navolging verdient.
Ook interessant was de paper over Reverse Image Lookup, waarvoor aan de hand van de module “teaching with primary resources” van de Library of Congress het hergebruik van afbeeldingen werd onderzocht. Wat blijkt: de afbeeldingen (meest omslagen van boeken) werden helemaal niet exclusief gebruikt in het lager onderwijs. Slechts 10 % werd educatief hergebruikt, de rest bestond uit privé/persoonlijk hergebruik op social media en in blogs. Dat maakt dat je wel even gaat nadenken over wat nu echt je gebruikers zijn, en waar ze zich bevinden. Of is het zoals Open Knowledge oprichter Rufus Pollock schreef: “the best thing to do with your data will be thought of by someone else”
Op vrijdagochtend liet iedereen die zich bij Queensland University in Brisbane bezig houdt met research support zien hoe men onderzoeks-ondersteuning biedt door de gehele cyclus: van digitalisering, via Research Data Management en Scholarly Publishing tot aan Research Output & Impact. Een interessant voorbeeld van een keten-proces in de bibliotheek, een onderwerp dat ook bij ons in de UBL actueel is. Want hoewel de verantwoordelijken niet afkomstig zijn uit dezelfde afdeling, werd naar de gebruiker toe gestreefd naar een zogenaamde “seamless experience”. Basis voor de keten vormt het repository ESpace, waarin de digitale bijzondere collecties en de publicaties samen zijn opgeslagen. Dit is een bewuste keuze, en het maakt dat je gaat nadenken over het verschil tussen digitale (bijzondere) collecties en wetenschappelijke data (misschien is er wel geen verschil….)
Door de hele keten hieromheen op te bouwen, weet je al vanaf het begin waar de onderzoeker zich mee bezig gaat houden, je hebt hem als het ware al bij de hand genomen. Ook kan op die manier worden gestimuleerd dat onderzoekers hun data in het repository opnemen, en niet voor een externe voorziening kiezen. Want ze bieden aan het begin en eind van de cyclus ook metrics aan, onder meer voor het meten van de impact. Hiermee kunnen onderzoekers hun eigen meerwaarde aantonen. De identifier in ESpace is hiervoor essentieel. Relevant blijven is de belangrijkste uitdaging voor het team. Hoe zorg je ervoor dat je onderzoeker niet liever hetzelfde doet in een zelf gekozen repository? Dat kan alleen wanneer het voor onderzoekers makkelijker en plezieriger is om met de eigen bibliotheek samen te werken. De juiste mensen en voldoende budget zijn hiervoor essentiële factoren.
Rondleiding door de bibliotheek van Queensland University
Op de laatste middag kregen wij samen met de collega’s uit Hong Kong een Behind the Scenes rondleiding door de bibliotheek van Queensland University, waaronder de digitaliseringsafdeling en het CDS. Deze was georganiseerd door Tina Macht, alumnus van Book & Digital Media Studies in Leiden (op de foto in het midden, vandaar de universiteit Leiden trui!) die drie jaar geleden naar Brisbane is geëmigreerd en nu werkt voor het digitaliseringscentrum. Omdat outsourcen van digitaliseringsactiviteiten in een land als Australië minder voor de hand ligt, beschikken ze over uitgebreide voorzieningen, zoals een eigen fotostudio, en twee mooie Treventus robotscanners.
Ook kregen we een uitgebreide tour langs de verschillende bibliotheeklocaties, waar we ons vergaapten aan de faciliteiten. Zo waren er overal fonteintjes en watertaps, en troffen we in elke bibliotheek een kitchenette aan, waar de studenten hun eigen eten in de koelkast konden bewaren, opwarmen in de magnetron en een kop thee konden zetten. En omdat veel vestigingen 24/7 open zijn, waren er zelfs relax fauteuils aanwezig, waar studenten even een power nap konden doen. En nee, er lag geen beschimmelde kaas in de koelkast (hebben we gecontroleerd) en de boeken waren niet besmeurd met spaghetti in tomatensaus. De baliemedewerkers bevestigden dat de studenten aan het begin van het semester altijd even moeten worden “opgevoed” en dat er hierna best wel eens een ongelukje kon gebeuren, maar dat het reuze meeviel met de rommel.
Achter de linkjes in de tekst vind je telkens de bijbehorende foto’s. Wil je de complete set bekijken? Kijk dan op Flickr: https://www.flickr.com/photos/saskiavanbergen/albums/72157682679715802
Saskia van Bergen